ازدواج یکی از مهمترین مسائل در حقوق اسلامی و ایران است که بر اساس اعتماد و صداقت بین طرفین شکل می‌گیرد. اما گاهی اوقات ممکن است یکی از طرفین با دروغ گفتن یا پنهان کردن برخی از ویژگی‌ها یا عیوب خود، طرف مقابل را فریب داده و ازدواج را بر اساس آن انجام دهد.
این عمل که در حقوق به نام تدلیس یا فریب در ازدواج شناخته می‌شود، موجب بروز اختلافات و مشکلات زیادی بین زوجین می‌شود و ممکن است منجر به فسخ عقد و در نهایت طلاق آن‌ها شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی مفهوم و انواع فریب در ازدواج، مجازات و حکم تدلیس در ازدواج و تکلیف مهریه در فریب در ازدواج بپردازیم.
فریب در ازدواج (تدلیس) چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟
فریب در ازدواج به معنای ذکر هر موردی است که فرد فاقد آن بوده و یا عدم ذکر عیوبی است که فرد آن‌ها را دارد و پنهان کردن این موارد موجب شده باشد که طرف مقابل با او ازدواج کند. بر اساس قانون مدنی، این موارد در ماده 1122 و 1123 ذکر شده‌اند و شامل موارد زیر هستند:
- در صورتی که مرد به بیماری جنون و دیوانگی یا بیماری جنسی هم‌چون کوتاه بودن آلت به میزانی که امکان برقراری رابطه جنسی وجود نداشته نباشد و یا قسمت تحتانی آلت جنسی دارای مشکلی باشد، زن می‌تواند عقد را فسخ کند.
- در صورتی که زن به جنون و دیوانگی یا بیماری‌های پوستی هم‌چون جذام یا بیماری‌های آلت جنسی مبتلا باشد یا هر دو چشمش نابینا بوده و یا زمین‌گیر باشد، مرد می‌تواند عقد را فسخ کند.
البته باید در نظر داشته باشید که این موارد به شکل تمثیلی مطرح شده‌اند و باید بر اساس عرف و اوضاع و احوال طرفین مورد تفسیر قرار گیرند. همچنین این موارد باید دلیل عمده عقد باشند و طرف مقابل نیز از آن‌ها بی‌خبر باشد.
مجازات و حکم تدلیس در ازدواج
فریب یا تدلیس در ازدواج علاوه بر اینکه موجب حق فسخ برای فریب خورده می‌شود، موجب مجازات کیفری برای فریب دهنده نیز خواهد شد. بر اساس ماده 647 قانون مجازات اسلامی، کسی که با دروغ یا تظاهر به داشتن یا نداشتن چیزی، طرف مقابل را فریب دهد و ازدواج آن‌ها بر مبنای این فریب صورت بگیرد، به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌شود. البته این مجازات در صورتی اعمال می‌شود که فریب دهنده از این عمل خود پشیمان نشود و یا فریب خورده، بخواهد که وی مجازات شود. در غیر این صورت، مجازات کیفری اجرا نخواهد شد.
همچنین حق فسخ نیز برای فریب خورده محفوظ است. بر اساس ماده 1128 قانون مدنی، فریب خورده می‌تواند در هر زمانی که از دروغ یا تظاهر فریب دهنده اطلاع پیدا کند، نکاح را فسخ نماید. البته اگر رابطه زناشویی اتفاق افتاده باشد، مرد مکلف به پرداخت مهریه به زن می‌باشد.
تکلیف مهریه در فریب در ازدواج چه خواهد بود؟
تکلیف مهریه در فریب در ازدواج به شرایط مختلف بستگی دارد. اگر مرد، شخص فریب دهنده بوده و زن حق فسخ داشته باشد، زوجه می‌تواند مهریه خود را به طور کامل دریافت کند مگر در صورتی که پیش از فسخ عقد نزدیکی صورت نگرفته باشد که در این حالت زن مستحق مهریه نیست. اما اگر زن، شخص فریب دهنده بوده و مرد حق فسخ داشته باشد، مرد می‌تواند مهریه را از زن مطالبه کند.
البته اگر نزدیکی صورت گرفته باشد، مرد مکلف به پرداخت مهریه به زن خواهد بود. اگر هر دو طرف فریب دهنده باشند و یا هر دو طرف از فریب دیگری اطلاع داشته باشند، مهریه بر اساس عقد معتبر خواهد بود. اما اگر هر دو طرف فریب خورده باشند و یا هر دو طرف از فریب دیگری بی‌خبر باشند، مهریه نیز بر اساس عقد باطل خواهد بود.
کلام آخر …
فریب یا تدلیس در ازدواج یکی از مسائل حساس و مهم در حقوق اسلامی و قانون مدنی ایران است. این مسئله موجب اختلال در اساس ازدواج و اعتماد بین طرفین می‌شود. به طور کلی فریب یا تدلیس در ازدواج موجب به وجود آمدن حق فسخ برای فریب خورده و مجازات کیفری برای فریب دهنده می‌شود. همچنین تکلیف مهریه در فریب در ازدواج نیز به شرایط مختلف بستگی دارد که در مطالب ذکر شده به آن‌ها اشاره شد.
سوالات متداول
- آیا فریب در ازدواج فقط در زمان عقد مهم است؟
خیر، فریب یا تدلیس در ازدواج می‌تواند در هر زمانی که طرف مقابل از آن اطلاع پیدا کند، موجب حق فسخ برای فریب خورده شود.
- آیا فریب در ازدواج فقط در صورتی موجب حق فسخ می‌شود که طرف مقابل به آن اهمیت بدهد؟
خیر، فریب یا تدلیس در ازدواج موجب به وجود آمدن حق فسخ برای فریب خورده می‌شود مگر در صورتی که طرف مقابل از آن اطلاع داشته و برای او اهمیتی نداشته باشد.
