جزئیات حقوقی و مراحل انحصار وراثت ملک

دریافت گواهی انحصار وراثت اولین مرحله برای تقسیم اموال متوفی محسوب می‌شود. زیرا بدون گواهی انحصار وراثت امکان انتقال سند اموال وجود نخواهد داشت. این مسئله به لحاظ حقوقی و قانونی پیچیدگی‌های خاصی دارد. مخصوصا اگر ملک قولنامه‌ای بوده و یا شرکای دیگری با متوفی در اموال منقول و غیرمنقول وی سهیم باشند. در این مقاله با مراحل انحصار وراثت ملک آشنا خواهیدشد. پس تا پایان این مطلب همراه وکیل طلاق باشید.

معنا و انواع انحصار وراثت

وراثت در لغت‌نامه دهخدا به معنی ارت بردن و میراث گرفتن است. انحصار وراثت یا حصر وراثت به معنی مشخص کردن سهم‌الارث وارثان است. وقتی فردی فوت می‌کند، دارای اموالی است که برای ورثه خود به جا گذاشته است؛ اما تمام ورثه برای فروش یا تصرف در این اموال در مرحله اول باید گواهی انحصار وراثت دریافت نمایند. این گواهی نشان می‌دهد وراث متوفی چه کسانی هستند و به هر کدام چه سهمی تعلق می‌گیرد. گواهی انحصار وراثت بر دو نوع است.

انحصار وراثت محدود و انحصار وراثت نامحدود؛ طبق قانون جدید برای اموال غیرمنقول و اموالی که بیش از پانصد میلیون ریال ارزش داشته باشند، باید گواهی انحصار وراثت نامحدود اخذ شود.
این دو نوع گواهی انحصار وراثت به لحاظ هزینه مشابه هستند. اما چون برای صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود باید در روزنامه آگهی منتشر شده و یک ماه از زمان انتشار آن بگذرد، فرآیند طولانی‌تری نسبت به گواهی انحصار وراثت محدود دارد.

مدارک لازم برای گواهی انحصار وراثت

برای دریافت گواهی انحصار وراثت مدارک مورد‌نیاز عبارت‌اند از:

• اصل و کپی گواهی فوت و شناسنامه متوفی
• استشهادیه محضری
• اصل و کپی شناسنامه ورثه

منظور از استشهادیه محضری فرم مخصوصی است که نام همه وراث در آن نوشته شده و دو نفر که وراث و متوفی را میشناسند، آن را امضا کرده باشند. این فرم باید در دفتر اسناد رسمی تنظیم و امضا شود. اگر وصیتنامه‌ای از متوفی وجود دارد، این مدرک نیز باید ارائه گردد. برگه پرداخت مالیات نیز یکی از مدارک لازم است که در قسمت بعد در مورد آن توضیح داده می‌شود. اگر اموال باقی‌مانده از متوفی دارای سند یا قولنامه هستند، این اسناد هم باید به مدارک ارائه شده ضمیمه گردد.

وارثان چه کسانی هستند؟

طبق قانون مدنی وارثان در طبقه اول پدر، مادر و فرزندان هستند. در طبقه دوم پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر و برادر؛ در طبقه سوم عمه، عمو، دایی، خاله متوفی و در نبود آن‌ها عمه، عمو، دایی، خاله پدر و مادر متوفی قرار دارند. حقوق زن بعد از مرگ شوهر به چه صورت است؟ لازم به ذکر است که همسر متوفی که در عقد دائم وی بوده است در تمام طبقات جزو ورثه محسوب می‌شود. در صورتی که حداقل یک نفر در یک طبقه حضور داشته باشد، نوبت به افراد سایر طبقات نمی‌رسد. متوفی می‌تواند طبق وصیت سهم برخی وراث را کاهش یا افزایش دهد، اما نمی‌تواند یک یا چندین تن از وارثان را از ارث محروم کند.

مراحل انحصار وراثت ملک

یکی از اموال مهمی که از متوفی بر جای می‌ماند، اموال غیرمنقول از جمله ملک، خانه و زمین زراعی است. از این‌رو مراحل انحصار وراثت ملک بسیار اهمیت دارد. برای انجام این امر ابتدا باید مدارک لازم جمع‌آوری و تکمیل شده و سپس به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه گردد. فرد یا افرادی می‌توانند برای انحصار وراثت اقدام کنند که ذینفع باشند، از جمله وراث و طلبکاران و همچنین فردی که مسئول اجرای وصیت است. البته نیاز نیست تمام وراث برای این موضوع اقدام کنند و اقدام یکی از آن‌ها و یا وکیل خانواده اکتفا می‌کند.
مرجع صالح برای رسیدگی به انحصار وراثت خانه، شورای حل اختلاف واقع در آخرین محل زندگی متوفی است. برای ارائه این دادخواست باید هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی در دفاتر خدمات قضایی پرداخت شود. لازم به یادآوری است برای استفاده از خدمات این دفاتر، متقاضی باید در سامانه ثنا احراز هویت شده و کد ثنا داشته باشد.

نکات مهم در انحصار وراثت ملک

یکی از مراحل انحصار وراثت ملک مراجعه به اداره مالیاتی محل زندگی متوفی و پرداخت مالیات بر ارث و دریافت گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث است. مالیات بر‌اساس درصدی از اموال منقول و غیرمنقول متوفی محاسبه می‌شود. مراحل انحصار وراثت ملک قولنامه‌ای کمی دشوارتر است. اکیدا پیشنهاد می‌شود تا حد امکان قبل از انحصار وراثت حق سایر شرکای ملک و همچنین عوارض مربوطه را پرداخته و از طریق دفاتر اسناد رسمی، برای ملک مذکور سند رسمی شش دانگ دریافت کنید.
نکته مهم در مورد مراحل انحصار وراثت ملک این است که اگر زوج فوت کند، زوجه اگر چه یک هشتم آن را ارث میبرد، اما فرزندان می‌توانند بعد از انحصار ورثه در سهم خود به طور مستقل تصرف داشته باشند. مگر در صورتی که متوفی وصیت کرده باشد که زوجه می‌تواند تا پایان مدت حیات، در آن ساکن باشد. بنابراین فرزندان حق تقسیم یا تصرف در خانه را نخواهند داشت.

نکته مهم دیگر در مراحل انحصار وراثت ملک این است که اگر این ملک مشاع قابل افراز نباشد، برای تقسیم باید ابتدا فروخته شده و سپس مبلغ فروش آن بین وراث بر‌اساس سهم تقسیم شود. ملک زمانی غیر‌قابل افراز خواهد بود که به لحاظ نقشه، کاربری، مساحت و یا تشخیص اداره ثبت غیر‌قابل افراز باشد. در باب این موضوع اگر بین شرکا بر سر قیمت و خریدار توافق حاصل شود، مشکل حل خواهد شد. در غیر این صورت از طریق طرح دعوی در دادگاه محل وقوع ملک و برگزاری مزایده، فروش ملک و تقسیم آن بین وراث انجام می‌شود.

سوالات متداول

مراحل انحصار وراثت ملک به ترتیب کدام‌اند؟ ابتدا باید لیست تمام وراث تهیه شده و استشهادیه محضری تکمیل شود. اگر ملک قولنامه‌ای است، مراحل دریافت سند شش دانگ انجام شود. سپس با ارائه مدارک لازم به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه گردد.

چه مدارکی برای انحصار وراثت خانه لازم است؟ اصل و کپی مدارک هویتی متوفی و وراث، استشهادیه محضری، وصیت‌نامه متوفی در صورت وجود، اصل و کپی گواهی فوت متوفی، سند اموال و گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث؛

گواهی انحصار وراثت چیست؟ مدرکی قانونی است که نشان می‌دهد ورثه متوفی چه کسانی هستند و هر کدام چه سهمی را ارث می‌برند.