انواع حجب در ارث
حجب، یکی از موانع ارث است که باعث میشود وارث به طور کامل یا جزئی از دریافت ارث محروم شود. آشنایی با انواع مختلف حجب برای هر فردی که به دنبال احقاق حقوق ارثی خود است، امری ضروری محسوب میشود.
در مبحث ارث، گاهی افراد مستحق دریافت ارث هستند، اما به دلایلی از این ارث محروم میشوند. این دلایل را “حجب” مینامند. به بیان دیگر، حجب به معنای منع یا محرومیت وارث از دریافت ارث است.
انواع حجب در ارث عبارتند از:
- حجب از نظر درجه قرابت: در این نوع حجب، وارث نزدیکتر، وارث دورتر را از ارث محروم میکند.
- حجب از نظر جنسیت: در این حجب، وارث مذکر وارث مونث را از ارث محروم میکند.
- حجب از نظر اصالت: در این حجب، وارث اصلی وارث فرعی را از ارث محروم میکند.
- حجب از نظر تعداد: در این حجب، تعداد وارثان، باعث محرومیت برخی از آنها از ارث میشود.
بنابراین، مبحث حجب در ارث، یکی از مهمترین موضوعات در این زمینه است که تعیین میکند چه کسانی در اولویت دریافت ارث قرار دارند و چه کسانی ممکن است به طور کامل یا جزئی از ارث محروم شوند.
مقاله مرتبط: نحوه تقسیم ارث خانه
اقسام حجب
حجب، همانند سایر موارد حقوقی، انواع و اقسامی دارد. در برخی موارد، فردی که وارث را از ارث بردن محروم میکند، ممکن است مقداری از ارث را به وارث بدهد، اما حق مالکیت را از او بگیرد. در برخی موارد دیگر، متوفی با اعطای حق مالکیت، مقدار ارثی را که وارث طبق عرف باید ببرد، طبق خواسته خود تغییر میدهد، به گونهای که وارث نداند ارثی که نصیب او خواهد شد چقدر است.
به طور کلی، اقسام حجب را میتوان به دو نوع حجب حرمانی و حجب نقصانی تقسیم کرد.
- حجب حرمانی
در حجب حرمانی، متوفی به هر دلیلی میتواند شخصی را که وارث است، از ارث بردن منع کند؛ به طور کلی، از به فعلیت رسیدن وراثت شخص جلوگیری میکند. در این امر، خود حاجب حضور دارد و باعث این کار میشود. در واقع، در حجب حرمانی، هر شخصی که ارتباط نزدیکتری با میت داشته باشد، مانع از ارث بردن شخصی که ارتباط دورتری با میت دارد میشود.
- حجب نقصانی
در حجب نقصانی، به دلیل وجود یک شخص در میان ورثه، اشخاص دیگر از مرتبهای بالاتر که حق بیشتری در ارث دارند، به مرتبهای پایینتر که حقشان کمتر میشود، تنزل پیدا میکنند. برای مثال، پدر و مادر میت در حالت خوب و بالا از میت ارث خواهند برد، اما اگر میت فرزندی داشته باشد، فرزند او باعث میشود تا پدر و مادر میت کمتر از حالت عرف ارث ببرند.
محجوبین
محجوبین، افرادی هستند که از ارث به طور کلی یا جزئی محروم میشوند. این دسته افراد به دو گروه تقسیم میشوند:
- محجوبین دسته اول: این دسته شامل افرادی است که ممکن است به دلایلی مانند جزو طبقات فرعی بودن یا داشتن نسبت دور با حاجب، به طور کامل از ارث محروم شوند.
- محجوبین دسته دوم: این گروه معمولاً به طور جزئی از ارث بهره میبرند و محرومیت آنها به طور کلی با درصد بسیار کمی صورت میگیرد. این گروه شامل پدر، مادر، فرزند و زوج/زوجه میشود.
حجب از رد
در صورتی که بعد از تقسیم اموال بین وارثان، مقداری از اموال اضافه بماند، این مقدار اضافی باید بین وارثان تقسیم شود. اما اگر وارثان در زمان اضافه آمدن اموال محجوب شده باشند، ارث به آنها تعلق نمیگیرد که به این پدیده «حجب از رد» گفته میشود. به عنوان مثال، زوجه نمیتواند بیش از یک چهارم مال را به ارث ببرد، زوج نمیتواند بیش از یک دوم را به ارث ببرد (در صورت وجود وراث نسبی دیگر) و مادر نمیتواند بیش از یک ششم را به ارث ببرد.
موارد محرومیت از ارث به دلیل حجب، از اهمیت حقوقی بالایی برخوردار است و قوانین خاص و دقیقی در این زمینه وجود دارد. لذا افرادی که خود یا اطرافیان آنها مورد حجب واقع شدهاند، باید به دلیل پیچیدگی این قوانین، به طور دقیق در این زمینه اطلاعات کسب کنند تا بتوانند به سهم ارث خود دست یابند.
