آیا جنین ارث میبرد؟

احتمالا به ذهن شما رسیده است که جنینی که هنوز متولد نشده، هیچ ارثی از ماترک متوفی نخواهد برد، اما این ایده کاملا اشتباه است. در این مقاله، به شما شرایطی را توضیح می‌دهیم که مشروط به آن، جنین نیز می‌تواند ارث ببرد.

یکی از شرایط تحقق ارث، وجود وارث برای شخص متوفی است. بنابراین، برای اینکه شخصی وارث باشد و بتواند ارث ببرد، باید در زمان مرگ متوفی وجود داشته باشد. این نکته را در خصوص ارث جنین پیگیری می‌کنیم تا در نهایت به این نکته برسیم که این شرط در خصوص وی چگونه تحقق پیدا می‌کند. قانون ایران جنین را در صورتی دارای حقوق می‌داند که زنده متولد شود، و ارث‌بردن هم از این قاعده مستثنی نیست. قانون مدنی مقرر می‌کند: «شرط وراثت، زنده بودن در حین فوت مورث است و اگر حامله باشد در صورتی ارث می‌برد که نطفه او حین فوت مورث منعقد بوده و زنده هم متولد شود، اگرچه فوراً پس از تولد بمیرد».

برای اینکه جنین ارث ببرد، باید دو شرط وجود داشته باشد که برایتان توضیح می‌دهیم.

نطفه در زمان فوت متوفی منعقد شده باشد

بنا به قانون، نطفه باید در زمان فوت متوفی منعقد شده باشد. اگر نطفه حامله پس از فوت مورث منعقد شود، حامله از ارث محروم می‌شود. این اصل برای تلقیح مصنوعی هم صدق می‌کند؛ به این معنی که اگر نطفه پدر، که در زمان حیات او گرفته شده است، تا زمان فوت او نگهداری شود و پس از فوت او به همسرش تلقیح شود، به دلیل اینکه نطفه جنین پس از فوت پدر منعقد شده است، جنین از ارث محروم خواهد بود. انعقاد نطفه و وجود حمل هنگام فوت مورث ممکن است از طریق آزمایش‌های پزشکی، در صورتی که مدت زمان کوتاهی از فوت مورث گذشته باشد، اثبات شود.

حمل زنده متولد شود

اگر حمل مرده به دنیا آید، از ارث محروم خواهد بود. برای ارث بردن، کافی است که حیات حمل پس از تولد، حتی در یک لحظه، تأیید شود، حتی اگر پس از تولد فوراً بمیرد یا از نظر پزشکی استعداد بقا نداشته باشد؛ به عنوان مثال، اگر طفلی با ریه ناقص به دنیا آید و از نظر پزشکی مرگ او در یک مدت کوتاه مسلم باشد، سهمالارث طفل پس از فوتش به وراثی که زمان فوت او وجود داشته‌اند، میرسد. اما اگر حیات طفل تا لحظه تولد قطعی باشد ولی پس از تولد تردید وجود داشته باشد، طفل مذکور ارث نمی‌برد. همچنین، اگر طفل در اثنای تولد بمیرد، مانند اینکه پس از خروج سر و گردن و سینه و دستها و پیش از خروج شکم و پاها بمیرد، ارث نمی‌برد؛ زیرا زمانی می‌توان گفت طفل زنده متولدشده که پس از خروج تمام بدن، زنده باشد.

چگونه سهم الارث حمل یا جنین تقسیم خواهد شد؟

اگر حملی که قابلیت ارث بردن را دارد، یعنی دارای دو شرط بالا می‌باشد، مانع ارث تمام یا بعضی از خویشان دیگر خود شود، تقسیم ارث انجام نمی‌شود تا او متولد شود. به عنوان مثال، اگر متوفی دارای یک خواهر و یک برادر باشد، اموال متوفی تا زمانی که وضعیت حمل به جهت زنده متولد شدن یا نشدن و دختر یا پسر بودن مشخص نشود، بین خواهر و برادر متوفی تقسیم نخواهد شد؛ زیرا چنانچه حمل زنده متولد شود اصلاً نوبت به ارث‌بردن خواهر و برادر متوفی نمی‌رسد.

به همین جهت گفته می‌شود که اگر حمل مانع ارث‌بردن دیگر خویشان متوفی باشد تا قبل از روشن شدن وضعیت او تقسیم ارث بین خویشان صورت نخواهد گرفت. اما اگر حمل مانع ارث‌بردن هیچیک از خویشاوندان متوفی نباشد و آنها بخواهند قبل از تولد حمل، ترکه را بین خود تقسیم کنند، باید برای حمل، سهمی به اندازه سهم دو پسر کنار گذاشته شود و بقیه را بین وراث تقسیم نمایند تا وضعیت حمل مشخص گردد. حال اگر حمل مرده متولد شود، سهم کنار گذاشته شده برای او، مجدداً بین وراث تقسیم می‌شود.